Fitoterapi Nedir? Nasıl Uygulanır ?
Fitoterapi, hastalıkları tedavi etmek ve genel sağlığı korumak için bitkilerin tıbbi olarak kullanılmasıdır. Köken olarak Antik Yunanca’daki bitki (fito) ve tedavi (terapi) sözcüklerinin birleştirilmesinden meydana gelen, bitkilerle tedavi anlamına gelen tedavi türüdür. Bitkiler bir çok bileşik içerir ve bazı bitkilerin sahip olduğu bileşikler sağlığa katkı tarafında oldukça güçlü etkilere sahiptir. Fitoterapi geleneksel Avrupa natüropatisinin ve geleneksel Çin tıbbının önemli bir parçasıdır. Yüzyıllar boyunca gelişen fitoterapi, şifalı bitkileri hem geleneksel hem de modern ekstraksiyon yöntemlerini kullanarak pratik ve etkili ürünler şeklinde uygulanır.
Bitkisel ürünlerde zayıflama ilaçlarından, aktarlarda satılan karışımlara, zayıflama çaylarına kadar çok geniş bir pazar söz konusudur. Birçok bitkisel kaynaklı ürünler yıllardır kullanılmakta ve yararlı olduğu bilinmektedir. Bununla beraber bazı bitkisel ürünler kullanıcılar üzerinde ciddi yan etkilere neden olabilmektedir. Bitkisel ürünler ilaçlardan daha güvenli şeklindeki düşünce doğru bir yaklaşım değildir. Bu bağlamda fitoterapi mutlaka uzman bir doktor kontrolünde gerçekleştirilmelidir.
Fitoterapi uygulamaları kişiye göre değişim gösterir. Her hastanın genel sağlık durumu, vücut yapısı, hastalık derecesi farklı olabildiğinden kişiye özel tedavi planı çıkarılmaktadır. Nitekim bitkilerle tedavi anlamına gelen fitoterapi uzmanlık gerektirir. Fitoterapi, rasyonel, kanıta dayalı, allopatik bir tedavi yöntemidir. Fitoterapide biyolojik etki/etkilerden hangi etken madde/etken madde grubunun sorumlu olduğu bilinmektedir.
Bazı bitkilerin tıbbi faydaları şu şekildedir:
Arnica bitkisi fitoterapide harici veya dahili olarak kullanılabilir. Arnica cilde tentür veya merhem şeklinde masaj yapılarak uygulanır; şişlik, burkulma ve morlukların giderilmesine yardımcı olur. Bununla birlikte, arnica dahili olarak yalnızca homeopatik olarak seyreltilmiş bir ilaç olarak alınmalıdır. Dahili alımda homeopatik seyretilmiş ilaç olarak alınmaması takdirde zehirlenme belirtileri ortaya çıkabilir.
Calendula yani aynısefa bitkisi çoğunlukla haricen iyileşen yaralar için ve ağız ve boğazdaki mukoza zarlarının iltihaplanması şikayetleri için merhem, çay şeklinde özütlenerek kullanılır. Aynı sefa bitkisinin güneş yanığı, donma, varis, çıban, egzama ve hemoroid üzerinde de yatıştırıcı etkisi vardır.
Papatya anti-inflamatuar, antibakteriyel ve antispazmodik özellikleriyle çok yönlü bir tıbbi bitkidir. Nitekim papatya çayı sadece soğuk algınlığı, mide-bağırsak enfeksiyonları ve mide ülseri ile değil, aynı zamanda mide ekşimesi, gastrit, diş eti iltihabı ve ülserli bademcikler için de faydalıdır. Papatya çayı ayrıca iltihap, sıyrıklar ve hafif sivilcelerin harici tedavisi için de kullanılabilir.
Bitkisel tıpta karahindiba detoksifiye edici bir bitki olarak kabul edilir. Sindirimi uyarır ve diürezi iyileştirir. Karahindibada bulunan çeşitli aktif bileşenleri, mide, bağırsak, safra ve böbrek şikayetleri için geniş bir uygulama yelpazesi sunar. Karahindiba çay, taze sıkılmış bitki suyu veya hatta karahindiba kahvesi olarak alınabilir. Bunlarla birlikte karahindiba özü, tentürler, tabletler, kapsüller veya toz şeklinde uygulanabilir.
Lavanta şifalı bir bitki olarak güçlü bir etkiye sahiptir ve uygulanma alanı geniştir. Lavanta aşağıdaki listelenen sağlık sorunları için uygulanabilir:
Limon otu olarak da bilinen melisa, gergin bir sinir sistemi üzerinde sakinleştirici bir etkiye sahiptir. Melisa; uyku bozuklukları, huzursuzluk ve sinir bozukluklarında yardımcı olur. Ayrıca uçukların rahatlamasına ve iyileşmesine etki ederr. Bu etkiler, çaylarla sıvı halde- damla şeklinde veya tablet ve pastillerde kuru ekstrakt olarak alınan esansiyel yağı, ayrıca merhem ile sağlanır.
Biberiye baharat olarak kullanıldığında dahi şişkinliğe karşı yardımcı olur. Biberiyenin tıbbi kullanımı ise düşük tansiyonu normalleştirmeye yardımcı olabilir. Biberiye ayrıca sindirime yardımcı olur, kas ve eklem ağrılarını giderir ve konsantrasyonu artırır, romatizmal hastalıklarda da kullanılır. Biberiye yağı ise kan dolaşımını hızlandıran ve dolaşımı uyaran maddeler içerir. Bunlarla birlikte biberiye yağı ile banyo yapmak canlandırıcı bir etkiye sahiptir. Gergin kasları gevşetmek için de biberiye yağı cilde masaj yapılarak uygulanabilir. Unutulmamalıdır ki biberiye yağı cilt ile doğrudan temas halindeyken her zaman doğru dozda verilmelidir, aksi takdirde aşırı reaksiyon meydana gelebilir.
Çay olarak tüketilen adaçayı, terleme nöbetleri ile sinirlilik, gerginlik, stres ve kaygının giderilmesine yardımcı olur. Adaçayı ayrıca mide kramplarını ve adetin yol açtığı şikayetlerin giderilmesine katkıda bulunur olur, sinirleri yatıştırır. Adaçayı hazımsızlığın giderilmesine de iyi gelebilir.
Sarı kantaron yağı özellikle gözle görülür biçimdeki yara izinin önlenmesine yardımcı olur. Ayrıca bel ağrısı, gut, gastrit, romatizma, stres, kaygı, hafif depresyon ve ruh hali değişimlerinde de kullanılır.
Kekik, hem iç hem de dış kullanımda çok çeşitli etkilere sahiptir. Çay olarak ayrıca tablet, bronş pastilleri, veya damlalar şeklinde alınabilir. Kekik; öksürük, bronşit ve astım üzerinde balgam söktürücü, spazm giderici ve iltihap önleyici etkiye sahiptir. Ayrıca gastrointestinal sistemdeki zararlı bakterileri öldürür, sindirim bozuklukları ve mide zarı iltihabı, ince ve kalın bağırsak ve ishal gibi iltihaplı mide-bağırsak hastalıklarında fayda sağlar. Kekik; ağız ve boğazdaki mukoza zarının iltihaplanmasıyla mücadele eder ve kan dolaşımını destekler. Ayrıca mantar, virüs ve bakterilerle ilişkili egzama ve cilt hastalıklarının yanı sıra akne ve lekeli ciltlere de yardımcı olur. Bu amaçlar için merhem şeklinde uygulanabilir. Kekik çayı ayrıca sivilce ve lekeli ciltler için harici kullanıma uygundur. Bitkinin sapını çiğnemek de ağız kokusunun giderilmesine karşı yardımcı olabilir.
Civanperçemi, papatya, arnika, karahindiba, aynısefa ve ayçiçeğini de içeren bileşik veya papatya ailesinden bir bitki türüdür. Civanperçemi çayının nasıl hazırlandığına bağlı olarak, sakinleştirici veya canlandırıcı bir etkisi vardır. Civanperçemi harici veya dahili olarak kullanılabilir. Civanperçemi cildin yaraları ve iltihapları için harici olarak; gastrointestinal safra bozuklukları, adet şikayetleri ve kan dolaşımını iyileştirmek için dahili olarak kullanılabilir.
Dolgu işlemi cilt altına uygulanan basit bir enjeksiyondan ibarettir. İşlemden önce bölgeye lokal anestezi uygulanır. Dolgu işlemi uygulanacağı bölgeye göre değişmekle beraber, en fazla yarım saat süren bir prosedürdür. Dolgu işlemi 4 ay ile bir yıl arası değişen sürelerde kalıcılık gösterir.
Botoks kasılan kasların oluşturduğu kırışıklar için yapılırken, dolgu herhangi bir kası kasmadan da oluşan kırışıklıklar için uygulanır. Botoks kasları gevşetir ve kırışıklık oluşumunu engeller. Dolgu ise hacim arttırır ve boşlukları doldurur. Aynı zamanda dolgu uygulaması yüze kontür vermek için de yapılır.
PRP tedavisi kırışıklık, leke oluşumları, sivilce ve yara izleri ve cilt çatlaklarının tedavisinde kullanılmaktadır. Uygulama sonrasında sarkmada ve kırışıklık izlerinde azalma gözlenir. Peeling ve lazer gibi leke tedavilerini PRP ile birlikte uygulamak, tedavi sürecini hızlandırır ve kalıcı sonuç alınmasını destekler.
PRP tedavisi genellikle güvenlidir. Bazı hastalar, enjeksiyon bölgesinde ağrı, şişlik ve morarma gibi küçük yan etkiler yaşayabilirler. Nadir durumlarda enfeksiyon veya kanama gibi ciddi komplikasyonlar da meydana gelebilir. Ancak, çoğu durumda yan etkiler hafiftir ve birkaç gün içinde kendiliğinden ortadan kalkar.
Cerrahi dışı estetik uygulamalar, ameliyatsız ve minimal invaziv tekniklerle gerçekleştirilen kozmetik prosedürleri ifade eder. Botox enjeksiyonları, dolgu maddeleri, lazer tedavileri gibi yöntemlerle kırışıklıkları azaltmak, cilt tonunu düzeltmek ve genel görünümü iyileştirmek mümkündür. Bu uygulamalar, daha hızlı iyileşme süreleri ve düşük risk profili nedeniyle estetik amaçlarını karşılamak isteyen bireyler arasında popülerdir.
